Plan podróży: Owernia – Le Puy en Velay

Numer jeden na liście francuskiej starego „katola” Michelina (R.I.P.) zajmuje Puy en Velay, określane przez XIX-wieczną badaczkę francuskiego gotyku jako najpiękniejsze miejsce na ziemi. Miejscowe biskupstwo istniało już w czasach antycznych. Pierwszym ewangelizatorem rzymskiej osady Anucium (wcześniej gallijskiej Vellavorum) był kapłan, który nawracał galijskich pogan – św. Jerzy. Budowę pierwszej katedry na górze Mons Anicius rozpoczęto wedle tradycji w 2 połowie IV wieku, za biskupa Evodiusa. Jej budowę dokończył Scutarius pod koniec tegoż stulecia. Na jej miejscu postawały kolejne, coraz okazalsze budynki. Podczas rozbudowy katedry, która otrzymała wezwanie Notre-Dame, rozebrano znajdujący się przy niej dolmen, a jego kawałki wmurowano w podłogę sali anielskiej kościoła. W VII wieku przy bramie katedry powstał szpital założony przez św. Benignusa. W roku 924 książę Akwitanii Wilhelm przekazał władanie miejscowością, która rozwinęła się przy katedrze biskupowi Notre-Dame du Puy. W tym samym X wieku miejscowy biskup stał się hrabią Velay.

Puy en Velay – katedra (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Cath%C3%A9drale_Le_Puy-en-Velay.JPEG)

W średniowieczu Le Puy stało się jednym z najbardziej uczęszczanych miejsc pielgrzymkowych w Europie. Dwukrotnie przybywał tu Karol Wielki – w latach 772 i 800. Odwiedzali Le Puy i późniejsi władcy – Karol Łysy w roku 877, Robert II w roku 1029, Ludwik VII w roku 1138 oraz Filip August w roku 1183. Ludwik IX Święty spotkał się tu w roku 1245 z Jakubem Aragońskim, zaś przejeżdżając w roku 1254 przez Le Puy podczas powrotu z krucjaty podarował katedrze cenny wizerunek Czarnej Madonny, zniszczony podczas rewolucji francuskiej, ale odtworzony w XIX wieku i nadal czcią otaczany. Le Puy znalazło się również na jednym ze szlaków do Santiago de Compostela. W roku 1282 w Le Puy pojawił się Filip Śmiały, trzy lata później Filip Piękny, w roku 1394 Karol VI, w roku 1420 delfin Karol VII, trzykrotnie był tu Ludwik XI – w roku 1476 pielgrzymował pieszo, zsiadając z konia trzy ligi od miasta. W roku 1495 był tu Karol VIII, Franciszek I – w roku 1533.

Puy en Velay – widok ogólny (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:FR-43-Le_Puy32.JPG)

15 sierpnia roku 1095 biskup Le Puy Ademar został mianowany przez papieża Urbana II legatem papieskim przy pierwszej krucjacie. Jego zadaniem miało być godzenie sporów między pozostałymi świeckimi uczestnikami. Zmarł w wyniku choroby w roku 1098, niedługo po zajęciu Antiochii przez krzyżowców. Ademarowi przypisuje się autorstwo znanej maryjnej antyfony, kończącej jeszcze 50 lat temu większość Mszy w Kościele katolickim – Salve Regina. W roku 1257 biskupem Le Puy został Guy Foulques, który w roku 1265 wybrany na papieża przyjął imię Klemensa IV. W roku 1267 kanonizował Jadwigę śląską, żonę Henryka Brodatego. Le Puy w 2 połowie XVI wieku z sukcesem broniło się przed hugenotami. Historia diecezji miała zakończyć się w roku 1801 wraz z konkordatem wymuszonym przez Napoleona na Piusie VII, została jednak ponownie erygowana w roku 1823 przez tego samego papieża.

Fasada katedry w Le Puy (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Le_Puy_en_Velay_03.jpg)

Od roku 1065 w Le Puy obchodzony jest cykliczny jubileusz maryjny – przypada on wtedy kiedy data Zwiastowania Najświętszej Marii Panny pokrywa się z datą Wielkiego Piątku. Najbliższa okazja przypada w roku 2016, kolejna – w roku 2157. W roku 932 jubileusz zgromadził około 300 tysięcy wiernych. Natomiast co roku uroczyście obchodzone jest święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny z procesją z figurą Czarnej Madonny ulicami miasta. Katedra Notre-Dame du Puy w obecnym kształcie to romańska budowla, wzniesiona w 1 połowie XII wieku na planie krzyża łacińskiego. Widać w jej architekturze wpływy bizantyjskie. Sześcioprzęsłowej nawie głównej towarzyszą dwie nawy boczne tej samej wysokości oraz transept, prezbiterium jest w formie absydy. Fasadę zachodnią zdobią różnobarwne kamienie – białe piaskowce i czarne skały wulkaniczne.

Katedra w Puy en Velay – krużganek (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Le_Puy-en-Velay_-_Clo%C3%AEtre_de_Notre-Dame_du_Puy_-_JPG1.jpg)

Zachodni portyk z końca XII wieku stanowi doskonały przykład sztuki romańskiej. Prowadzą z niego dwoje drzwi – mniejsze papieskie są zarezerwowane dla wizyt wikariusza Chrystusowego, drugie zdobią głowy wykonanych z brązu lwów. Południowe wyjście transeptu wieńczy również romański portyk. Tył kościoła zdobi romańska dzwonnica. Przęsła nawy wieńczą ośmioboczne kopuły – jedna z nich nad przecięciem z transeptem posiada latarnię. Wysokość nawy osiąga 17 metrów. W transepcie i prezbiterium spotykamy typowo romańskie sklepienia kolebkowe. W połowie XIX wieku katedra przeszła gruntowną przebudowę w wyniku, której zmieniono nieco kształt absydy oraz kopuły nad przecięciem transeptu i nawy. Wyposażenie podchodzi z XVII-XIX wieku. W prezbiterium znajdują się współczesne malowidła, XI-wieczne możemy znaleźć w pn. części transeptu – przedstawiają niewiasty przy Grobie Pańskim oraz św. Michała Archanioła.

Wnętrze katedry w Le Puy (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Le_Puy-en-Velay_Cath%C3%A9drale7.JPG)

Przy katedrze znajduje się XII-wieczny krużganek, który przylega do pozostałości XIII-wiecznych fortyfikacji oddzielających kwartał katedralny od reszty miasta. Użyta ornamentyka zbliżona jest do arabskiej. Prace restauracyjne przy krużganku przeprowadził w poł. XIX wieku Viollet-le-Duc. Przykościelna dzwonnica osiąga 56 metrów wysokości. W pobliżu katedry stoi XII-wieczne romańskie baptysterium pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. W roku 2010 na szczycie schodów prowadzących do katedry została posadowiona prawie 2-metrowa drewniana figura św. Jakuba – znak że tu rozpoczynała się jedna z francuskich dróg do Santiago de Compostela.

Kościół św. Wawrzyńca w Puy en Velay (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Le_Puy-en-Velay_-_Eglise_Saint-Laurent_-1.jpg)

Stojąca na tzw. Kruczej skale powyżej katedry (757 m n.p.m.) żelazna figura Notre-Dame de France, strzegąca miasta, została wykonana z materiału pozyskanego z 213 rosyjskich armat zdobytych podczas oblężenia Sewastopola (1854-1855) na Krymie. 5 września roku 1855 biskup Puy Morhlon udał się do Paryża prosić cesarza Napoleona III o wsparcie budowy posągu. Biskup przekonał cesarza by jeśli Sewastopol, który znajdował się wówczas pod oblężeniem, skapituluje przekazał na cele przedsięwzięcia wszystkie zajęte działa obrony wybrzeża. Trzy dni później miasto się poddało. 30 marca 1856 roku został zawarty pokój, zaś cesarz przekazał biskupowi 150 ton żelaza z krymskich armat. Przedsięwzięcie mogło ruszyć i uroczyście poświęcono złożoną z częsci figurę we wrześniu 1860 roku.

Maryja – patronka Francji (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Le_Puy-en-Velay_Notre-Dame_de_France1.JPG)

Była to wówczas najwyższa figura na świecie (23 metry wysokości wraz z podstawą). Maryja z koroną z gwiazd na głowie, stojąc na kuli ziemskiej, depcze głowę węża, zaś Dziecię Jezus na jej prawym ramieniu błogosławi miastu i Francji. Wnętrze figury jest puste i zawiera żelazną klatkę schodową prowadzącą na znajdującej się na szczycie koronę. W roku 2013 została ona ponownie otwarta dla zwiedzających. Na poszczególnych poziomach okna dają wgląd na miasto i okolice Puy.

Kaplica św. Michała Archanioła (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Aiguilhe_-_Chapelle_St-Michel_-_JPG1.jpg)

Na drugiej bazaltowej skale, formalnie już w sąsiedniej wsi Aiguilhe wznosi się konsekrowana w roku 969 kaplica św. Michała Archanioła, rozbudowana w XI wieku. Kościół wzniesiony jest ze skały wulkanicznej i posiada portal z motywami mozarabskimi. Wokół Le Puy zachowały się także umocnienia z 1 połowy XIII wieku – jedną z ich części jest wieża Pannessac, a w samym mieście – stare zabudowania. W mieście znajdziemy również gotycki dominikański kościół św. Wawrzyńca – pierwotnie z roku 1221, rozbudowany w połowie XIV stulecia. Kilka kilometrów od Le Puy znajdują się ruiny zamku rodu Polignac – w średniowieczu jednej z najważniejszych twierdz w regionie. Ród wzrósł na znaczeniu podczas rządów Filipa Pięknego, który włączył Velay do królewskiej domeny i zapragnął ukrócić władzę biskupa.

Wejście do kaplicy św. Michała (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Le_Puy_-_St_Michel_d%27Aiguilhe_2.jpg)

Plan podróży: Owernia – La Chaise Dieu

Miejscowość położona jest na malowniczym granitowym płaskowyżu, na wysokości 1082 m n.p.m. Jej nazwa – „Boża stolica” odnosi się do opactwa benedyktyńskiego, założonego tu w roku 1043 przez św. Roberta de Turlande, kanonika kościoła św. Juliana w niedalekim Brioude. Robert, który w Cluny podczas nowicjatu poznał opata Odylona był pierwszym opatem zgromadzenia. Opactwo szybko się rozrosło i przed śmiercią Roberta w roku 1067 skupiało 300 mnichów i 42 zależnych przeoratów. Robert został kanonizowany w roku 1095 przez Urbana II. W roku 1097 przybył tu przed wyruszeniem na wyprawę krzyżową do Jerozolimy Rajmund Saint-Gilles, hrabia Tuluzy. Zatrzymywali się tu także Kalikst II oraz w roku 1132 po buncie w Rzymie – Innocenty II.

La Chaise Dieu – widok ogólny (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:La-Chaise-Dieu_JPG0_%287%29.JPG)

Kolejnym papieżem związanym z Chaise Dieu był Klemens VI, który złożył tu śluby zakonne, stał się patronem XIV-wiecznej rozbudowy kościoła, a po śmierci złożono tu jego doczesne szczątki. W 1516 roku w opactwie wprowadzono system Commendandum – nominalnymi jego opatami byli m.in. kardynałowie Richelieu i Mazarin. W sierpniu 1562 opactwo zajęli i splądrowali kalwini. W XVII w. w opactwie wprowadzono reformę św. Maura. Kompleks klasztorny został odbudowany w stylu barokowym po pożarze w roku 1695. Opactwo działało do wielkiej francuskiej rewolucji, kiedy to pozostałych 40 mnichów zostało stąd wyrzuconych. Gotycki kościół św. Roberta pochodzi z połowy XIV wieku, pracował nad nim Hugon Morel – architekt pałacu papieskiego w Awinionie.

Fasada wejściowa kościoła (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:La_Chaise-DieuP1080286.jpg)

W kościele znajduje się znany fresk Taniec śmierci z połowy XV stulecia. Za śmiercią oraz Adamem i Ewą podążają koronowane głowy: papież, legat, potem możni – legat papieski, książę, kardynał, konstabl, patriarcha, rycerz, opat, potem niższe stany – mieszczanin, kupiec, niewiasta, prawnik, minstrel, urzędnik, oracz, mnich, dziecię i pielgrzym. Znajduje się tu także zespół arrasów przedstawiających sceny z Pisma Św. w tym scenę Noli me tangere, XVII-wieczne organy, lektorium oraz, w chórze 144 dębowe, rzeźbione stalle. Zachował się w części gotycki dziedziniec klasztorny z końca XIV wieku oraz część budynków zespołu.

Dawny dziedziniec klasztorny (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:La-Chaise-Dieu_JPG0_%286%29.JPG)

Plan podróży: Owernia – Lavaudieu

Miejscowość położona nad rzeką Senouire, zaliczana do najładniejszych we Francji – ze starymi uliczkami i domami swoje dzieje związała z miejscowym klasztorem benedyktynek. Założył go w roku 1057 św. Robert Turlande z Brioude, który wcześniej był założycielem pobliskiego opactwa Chaise-Dieu, matki wielu klasztorów Owernii. Klasztor w Lavaudieu, z którego benedyktynki wyrzuciła rewolucja, posiada jedyny zachowany w Owernii po zniszczeniach rewolucji dziedziniec. Zachował również romańskie freski wykazujące wpływy sztuki bizantyńskiej. Zespół klasztorny oraz przylegający doń kościół ukończono w XII wieku. W roku 1176 bulla papieża Aleksandra III potwierdziła przywileje i darowizny na rzecz opactwa.

Pod murami dawnego opactwa (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:F08.Lavaudieu.0151.JPG)

W XIII wieku do północnej części nawy dobudowano kaplice boczne. W XIV wieku nawa otrzymała dekoracje malarskie przedstawiające sceny z Męki i Śmierci Chrystusa, po stronie południowej – malowidła stanowią świadectwo ponurego czasu Czarnej Śmierci. Franciszek I, rozbijając autonomię opactw, wprowadził w 1 połowie XVI wieku system królewskiej komendatury, na który w wyniku wojen włoskich papież wyraził zgodę w roku 1516. Opatami mogli być ludzie świeccy, którzy z dóbr opactwa czerpali dochody, zaś faktyczny zarząd nad zakonnikami pozostawiali przeorom, co przyczyniało się do rozpadu życia duchowego. W XVI wieku nastąpiło również odejście od reguły benedyktyńskiej na rzecz reguły św. Augustyna.

Chrystus tronujący w Lavaudieu (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Abbaye_de_Lavaudieu_-_Fresque_-_JPG1.jpg)

W roku 1791 rewolucja zamknęła opactwo, które zostało sprzedane kilku miejscowym rolnikom. W roku 1793 rozebrano na polecenie władz rewolucyjnych dzwonnicę. Dziedziniec klasztorny był użytkowany jako obora, przez co jego zachodnia część została przebudowana. Kościelne freski przetrwały wielką rewolucję, bo były zamalowane – odkryto je dopiero w latach 60-tych XX wieku. Pozostałości po klasztorze pozabezpieczano.

Dawny dziedziniec klasztorny (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Abbaye_de_Lavaudieu_-_Clo%C3%AEtre_-_JPG1.jpg)

Plan podróży: Owernia – Brioude

Patron romańskiej bazyliki w Brioude św. Julian męczennik zginął przypuszczalnie w miejscu jej wzniesienia podczas prześladowań Dioklecjalna na początku IV w. po Chr. Pierwsza kaplica powstała tu już pod koniec IV stulecia. W roku 457 przy grobie świętego został pochowany były cesarz zachodniorzymski Awitus, który pokonany w walce z rywalem zbiegł do Galii, gdzie zmarł. Pod koniec V wieku Wiktor – jeden z głównych wielmożów króla Wizygotów Euryka zarządził rozbiórkę znajdujących w pobliżu kościółka św. Juliana budynków celem budowy bazyliki. Najstarszy syn Chlodwiga Teuderyk wydał w roku 526 immunitet dla sanktuarium, podobny jak przyznany wcześniej katedrze w Clermont. Z ówczesnej budowli zachowała się krypta.

Fasada główna bazyliki w Brioude (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Brioude2.JPEG

Protektorami bazyliki w Brioude byli także władcy karolińscy – od Ludwika Pobożnego po Karola Łysego, którzy wsparli jej IX-wieczną rozbudowę. Prawdopodobnie w tym okresie utworzono przy bazylice kapitułę. Na początku XI wieku do kapituły w Brioude należał św. Odylon, późniejszy opat Cluny. W roku 918 w kościele św. Juliana został pochowany jego dobroczyńca książę Akwitanii Wilhelm Pobożny. W roku 1095 przez Brioude przejeżdżał papież Urban II w drodze na synod w Clermont. Kolejny okres rozkwitu rozpoczął się w Brioude wraz z rządami Ludwika Świętego. Niepokoje miała przynieść dopiero wielka rewolucja francuska, która zniszczyła wnętrze miejscowego kościoła. W XII wieku rozpoczęto w Brioude budowę największego zachowanego do dziś romańskiego kościoła Owernii.

Bazylika w Brioude – absyda (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Brioude_-_Basilique_St-Julien_-_JPG1.jpg)

Nowa bazylika św. Juliana osiągnęła 74 metry długości. Posiada liczne piękne zdobienia kamieniarskie, jak również freski. Jej upiększanie trwało z przerwami do XIV stulecia. Kapituła działała aż do wielkiej rewolucji francuskiej, która przejechała rewolucyjnym walcem także po kościele św. Juliana. Oprócz niszczenia wyposażenia, zburzono dwie jego wieże. W roku 1794 kościół odzyskał funkcję sakralną, w połowie XIX wieku przeszedł przebudowę – odtworzono m.in. zachodnią fasadę i wieżę dzwonniczą. W roku 1957 papież Pius XII nadał mu godność bazyliki mniejszej. W latach 2007-2008 okna otrzymały nowe 36 witraży autorstwa ks. En Joonga, pierwotne witraże zniszczyli rewolucjoniści.

Wnętrze bazyliki św. Juliana (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Brioude_-_Basilique_Saint-Julien_08.jpg)

Wnętrze kościoła zdobi także różnokolorowy kamień z pobliskich kamieniołomów z odcieniami czerwieni (piaskowiec), bieli (marmur), szarości (piaskowiec) i czerni (bazalt), ułożony w geometryczne wzory. Rzeźbione kapitele przedstawiają sceny z Ewangelii, ceny rodzajowe, mityczne stwory i motywy roślinne. W przedsionku znajduje się na piętrze kaplica św. Michała. W krypcie przechowywane są szczątki św. Juliana. Rzeźba Maryi z Dzieciątkiem, z ciemnego kamienia wulkanicznego pochodzi z XIV wieku, kolejna figura – drewniana, polichromowana z wieku XV w. przedstawia Marię Pannę oczekującą na narodziny Jezusa. W północnym portyku stoi marmurowa figura św. Jakuba, przypomnienie usytuowanie Brioude na szlaku do Composteli. Cenne są odsłonięte w roku 1957 polichromie z Jeźdźcami Apokalipsy, Chrystusem chwalebnym w kaplicy św. Jana Chrzciciela (ambit) oraz wspomnianej kaplicy św. Michała Archanioła. W mieście znajdziemy także gotycki dom Maison de Mandrin z końca XV wieku.

Brioude – Chrystus triumfujący (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Peint_%289%29.jpg)

Plan podróży: Owernia – Saint-Flour

Historyczna stolica górnej Owernii składa się z dwóch części – górna leży na wulkanicznym płaskowyżu Cantal, około 900 m n.p.m., miasto dolne – w dolinie rzeki Ander. W okolicy znajdują się ślady osadnictwa z epoki brązu, w tym także dolmeny. W czasach rzymskich znajdowała się tu kolonia Indiciacum przy szlaku handlowym. Obecna nazwa miasteczka wywodzi się od św. Florusa – biskupa z V w., który ewangelizował okolicę. Miasteczko rozwinęło się wraz z założeniem około roku 1020 miejscowego klasztoru benedyktyńskiego, należącego do kongregacji kluniackiej. Z inicjatywy Odylona wzniesiono wtedy romańską bazylikę. W roku 1317 rezydujący w Awinionie papież Jan XXII dokonał utworzenia diecezji Saint-Flour obejmującej górną Owernię. Powyższe spowodowało wzrost znaczenia miasta – w XIV wieku rozbudowano miejscowe umocnienia.

Saint-Flour (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Saint-Flour_depuis_les_berges_de_L%27Ander.jpg)

Podczas rewolucji francuskiej, poza wypędzeniem miejscowych benedyktynów, doszło do zmiany nazwy miasta poprzez usunięcie z niej świętego patrona. Powrócił do niej za czasów Restauracji. W mieście górnym zachowały się dawne umocnienia i bramy oraz stare zabudowania, w dolnym – gotycki most mnisi. Budowę gotyckiej katedry rozpoczęto pod koniec XIV stulecia po zawaleniu się północnej części romańskiej bazyliki. Została konsekrowana w roku 1466. Trójnawowa i czterowieżowa budowla o długości 65 metrów i wysokości 44 metrów wzniesiona została z ciemnego bazaltu. Fasada jest stosunkowo skromna. Okna witrażowe przedstawiają sceny biblijne oraz z życia św. Florusa. Podczas rewolucji katedra została splądrowana i następnie zamieniona w świątynię bogini Rozumu. Konsekrowano ją ponownie w roku 1802, w połowie XIX stulecia przeprowadzono prace restauracyjne. Rozebrano wtedy dwie boczne wieże.

Saint-Flour miasto górne (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wikiFile: Saint-flour%2C_la_ville_haute.jpg)

Co ciekawe, katedra w Saint-Flour jest najwyżej położoną katedrą w Europie – na wysokości 892 m n.p.m. We wnętrzu warto zwrócić uwagę na znajdującą się z lewej strony prezbiterium drewnianą, czarną figurę Chrystusa z drewna orzechowego, przypuszczalnie z XIII wieku. Wyposażenie kościoła wskutek zniszczeń rewolucji pochodzi głównie z XIX wieku. Polichromie w prezbiterium przedstawiające kapłana odprawiającego Mszę św. za dusze czyśćcowe (po lewej) i piekło (po prawej) przetrwały, bo były zamalowane. Odkryto je dopiero w roku 1851. Z tarasów przy katedrze roztacza się ładna panorama dolnego miasta oraz doliny rzeki Ander.

Widok na miasto górne (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Saint-flour-ville-haute.jpg)

Gotycką kolegiatę Notre-Dame z XIV wieku rewolucjoniści przeznaczyli w XIX wieku na targ zbożowy, została odnowiona dopiero na początku XXI wieku. Gotycki charakter ma również kościół św. Wincentego z XV w. (dawny dominikański), który w latach rewolucji był używany jako miejsce spotkań jakobinów, a potem jako świątynia masońska. Wewnątrz znajdują się odrestaurowane XV-wieczne freski przedstawiające św. Annę.

Kościół Notre-Dame (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Saint-Flour_-_%C3%89glise_Notre-Dame-01.JPG)

Plan podróży: Owernia – Issoire

Issoire rozwinęło się z dawnej galijsko-rzymskiej osady Isiodorensis. We wczesnym średniowieczu istniał tu kościół i klasztor z relikwiami św. Astremoniusa. W IX w. benedyktyni z Saint-Yvoine, którzy przybyli w te strony, uciekając przed furią Normanów odbudowali zapomniany klasztor. Pierwszym opatem został mnich Gislebertus, a nowy kościół pod wezwaniem św. Piotra i św. Astremoniusa został konsekrowany w roku 937 przez biskupa Clermont – Bernarda. Około roku 1130 wzniesiono obecnie widoczną, romańską budowlę.

Absyda kościoła św. Astremoniusza w Issoire (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eglise_Saint-Austremoine_d’Issoire_5.JPG)

Miasto ucierpiało podczas wojen hugenockich w 2 połowie XVI wieku, zaś samo opactwo zostało wówczas, w roku 1574 splądrowane przez protestanckiego kapitana Merle. W roku 1577 strona katolicka odzyskała miasto, dokonując odwetu za hugenockie ekscesy. Ponownie w oku działań wojennych Issoire znalazło się podczas walk między Henrykiem Nawarry a Ligą Katolicką, zakończonych jak wiemy, uznaniem, że Paryż wart jest Mszy i konwersją pretendenta do tronu Francji na katolicyzm, co napięć religijnych nie zakończyło.

Kolumna w kościele w Issoire (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eglise_Saint-Austremoine_d’Issoire_7.JPG)

W połowie XIX wieku dokonano odtworzenia XIII-wiecznej polichromii na romańskich kapitelach. Do najpiękniejszych należą te w ambicie – przedstawiają najważniejsze sceny z życia Chrystusa m.in. Ostatnią Wieczerzę, niewiasty przy pustym grobie, pojawienie się Zmartwychwstałego Marii Magdalenie. Pod prezbiterium znajduje się krypta z XII-wiecznym ołtarzem na relikwie św. Astremoniusa. Skradziony w roku 1963, odnalazł się w latach 90-tych XX wieku na… Hawajach.

Absyda kościoła w Issoire (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Abbatiale_St_Austremoine_Issoire_Choeur.JPG)

Plan podróży: Owernia – Besse-et-Saint-Anastaise

Na południe od Murol, wsi z ruinami średniowiecznego zamku, w jednej z dolin Owernii mieści się niewielkie miasteczko Besse-et-St-Anastaise, zwane też Besse-en-Chandesse. Prawa miejskie otrzymało w roku 1270 i szybko stało się ważnym ośrodkiem handlowym regionu. W miejscowości zachowało się sporo starych zabudowań z XV i XVI wieku, wzniesionych z ciemnej wulkanicznej skały m.in. domy przy ulicy Rzeźniczej, tzw. dwór królowej Margot, zamek Bailifa. Zachowały się także brama miejsca oraz dzwonnica.

Jedna z kamiennych rezydencji w miasteczku tzw. Dwór św. Marii przy wałach (https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Manoir_Sainte-Marie_des_Remparts.jpg)

Na pn. obrzeżu miasteczka stoi romańsko-gotycki kościół św. Andrzeja. Jego najstarsze partie pochodzą z XII stulecia, chór jest późnogotycki – z połowy XVI wieku. Całość restaurowano w XIX stuleciu, choć znajdziemy tu i romańskie kapitele. Rzeźbione stalle chóru zostały odtworzone po uszkodzeniach podczas pożaru w roku 2007. W kościele znajduje się rzeźba Czarnej Madonny.

Zachowany kapitel romański w kościele św. Andrzeja (źródło i licencja:

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Besse-et-Saint-Anastaise_-_Eglise_Saint-Andr%C3%A9_-4.jpg)

Plan podróży: Owernia – Saint-Nectaire

Miejscowość położona na terenie parku regionalnego Wulkany Owernii składa się z dwóch części. Starsza z nich rozłożyła się u stóp romańskiego kościoła na górze Cornadore, młodsza przy miejscowych gorących źródłach o temperaturze wody do 46 stopni Celsjusza. O najdawniejszych śladach ludzkich w rejonie świadczy neolityczne granitowe dolmeny. Patron miejscowości Saint-Nectaire – św. Nektariusz był uczniem św. Astermoniusa i prowadził pod koniec III w. ewangelizację w okolicach. Po jego śmierci zbudowano pierwszy kościółek, w którym przechowywano jego relikwie. Ponownie na kartach historii leżąca na uboczu miejscowość pojawia się dopiero w połowie XII wieku, w związku z darowizną dokonaną przez hrabiego Owernii – Wilhelma VII w celu posadowienia tu przeoratu. To wtedy powstał obecny romański kościół św. Nektariusa na Mont Cornadore. Podczas restauracji w XIX wieku usunięto otaczający kościół mur cmentarny oraz resztki zamku.

Grota w St-Nectaire (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File: Saint-Nectaire_Grottes_de_Ch%C3%A2teauneuf2.JPG)

Kościół został wzniesiony z miejscowych szarych trachitów. Uwagę przykuwają zdobione kapitele ze scenami z Nowego Testamentu oraz św. Nektariusa, a także scenami rodzajowymi. W pn. części transeptu mieści się kościelny skarbiec z popiersiem św. Baudyma – towarzysza św. Nektariusa z XII w., drewnianą romańską, polichromowaną rzeźbą Maryi z Dzieciątkiem Jezus w typie „Sedes sapientiae”, gotycki relikwiarz na ramię św. Nektariusa z XV w., a także naczynia liturgiczne. Na terenie osady, na zboczach Mont Cornadore znajdują się niewielkie, sztucznie wykute granitowe groty ze źródłami oraz saliny. Św. Nektarius patronuje miejscowemu tradycyjnemu wyrobowi – serowi.

St-Nectaire: widok ogólny (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Saint-Nectaire_Vue_g%C3%A9n%C3%A9rale10.JPG)

Plan podróży: Owernia – Puy de Sancy/Mont Dore

Puy-de-Sancy, zwany po okcytańsku Górą Krzyżową to najwyższy szczyt Masywu Centralnego, wznoszący się na wysokość 1886 m n.p.m. Stoki południowe i północne zajmują tereny narciarskie, do samych podnóży (ok. 4 km od szczytu) doprowadza z Mont-Dore szosa, wyżej (ok. 100 m poniżej wierzchołka) można wjechać kolejką linową. Droga na szczyt jest wyłożona drewnianymi stopniami. Z wierzchołka roztacza się panorama sięgająca masywu Mont Blanc. Na wschód od miasteczka znajduje się 30-metrowy, efektowny wodospad Grande Cascade.

Rejon Puy de Sancy (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Vue_du_puy_de_Sancy.JPG)

Plan podróży: Owernia – Saint-Saturnin

Święty Saturnin, żyjący w III wieku, był pierwszym biskupem Tuluzy. Według przekazów należał do siedmiu apostołów rozesłanych przez papieża Fabiana na misję na ziemie galijskie po prześladowaniach cesarza Decjusza (należeli do nich m.in. św. Astremoniusz z Clermont, św. Gacjan z Tours czy św. Dionizy z Paryża). Saturnin poniósł w Tuluzie śmierć męczeńską po odmowie złożenia ofiar pogańskim bóstwom – przywiązano go do byka, który włóczył biskupa po ulicach miasta.

Absyda w kościele Notre-Dame w Saint-Saturnin (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eglise_Notre-Dame_de_Saint-Saturnin_5.JPG)

Pamiątką po apostole Galii są rozsiane po Francji miejscowości noszące jego imię. Jedną z nich jest powstała w średniowieczu wieś w Owernii, na wzniesieniu u podnóży Masywu Centralnego. Zachowały się gotycki zamek z XIII-XV w., romański kościół Notre-Dame z 2 połowy XII wieku (wieżyczka zniszczona podczas wielkiej rewolucji została odbudowana w połowie XIX wieku, dawne mury miejskie i XVI-wieczna fontanna.

XVI-wieczna fontanna we wsi (źródło i licencja: https://commons.wikimedia.org/wiki/File: Saint-Saturnin_%2863%29_fontaine.JPG)