Do Auxerre wjechaliśmy w przerwie między burzą a ulewą. Prawie 40-tysięczne miasto rozłożyło się na wzniesieniu nad rzeką Yonne. Już w okresie galijsko-rzymskim, przy głównej drodze Via Agrippa, istniała tu osada zwana Autissiodorum. W III wieku po Chrystusie Auxerre stało się siedzibą biskupstwa i prowincji, a w VI stuleciu posiadało osiem kościołów, w tym katedrę. W roku 451 osadę spustoszyli Hunowie Attyli. W IX wieku miasto dotknęły, podobnie jak inne ziemie Franków, najazdy normańskie – obronę przeciw napastnikom organizował ówczesny biskup miasta. Auxerre ucierpiało zarówno podczas wojny stuletniej – w roku 1358 splądrowali je Anglicy, w ślad za którymi trzy lata później przyszła dżuma, jak i rebelii hugenockich – w roku 1567 zostało zdobyte przez protestantów, którzy zniszczyli szereg kościołów, w tym katedrę. Ich „dzieło” podjęła potem wielka rewolucja. Miasto oszczędziły natomiast wielkie wojny XX stulecia.
Dawne opactwo św. Germanusa. Zaparkowaliśmy przy obwodowej ulicy starego miasta (równoległa do rue St. Germain), ok. 200 metrów od dawnego opactwa Saint-Germain. Opactwo nosiło imię patrona miasta i biskupa – zmarłego około roku 448 św. Germanusa. Pochodził on z dobrze usytuowanej rodziny, studiował w Rzymie prawo i wykonywał zawód mówcy sądowego. Tam też poślubił Eustachię z możnego rodu i został przez cesarza wysłany do Galii, aby zarządzać prowincją z siedzibą w Auxerre. Miejscowym biskupem był wtedy św. Amator, z którym Germanus najpierw wszedł w konflikt, a potem, w roku 418 został jego następcą. Z jego inicjatywy wzniesiono na wzgórzu, nad rzeką Yonne klasztor św. Kosmy i Damiana. Razem ze św. Lupusem z Troyes w roku 429 Germanus udał się do Brytanii, tuż po wycofaniu się stamtąd wojsk rzymskich. Zwalczał tam swoją żarliwością i retoryką, rozpowszechniającą się wśród wyspiarskiego duchowieństwa herezję pelagiańską. Według przekazów Germanus poprowadził nawet Brytów do zwycięstwa nad najeźdźcami z północy – Piktami i Sasami (nikłe echa powyższych wydarzeń, przerobione na potrzeby kultury masowej, można odnaleźć w fabularnym filmie „Król Artur”). Oddziały Germanusa zebrały się w dolinie, a gdy wzniosły trzykrotny okrzyk: „Alleluja!”, echo było tak wielkie, że przeciwnik uznał, iż ma przed sobą liczniejszą armię i się wycofał. Wedle tradycji uczniem św. Germanusa miał być św. Patryk – apostoł Irlandii. Zmarł w Rawennie, gdzie przeniosły się władze zachodnio-rzymskie. Święty biskup udał się tam z prośbą o powstrzymanie samowoli Aecjusza, który przy pomocy Alanów pacyfikował Armorykę.
Założone przez Germanusa w Auxerre opactwo, stało się miejscem pochówku biskupa, a potem – także jego następców. Na początku VI wieku z inicjatywy małżonki Chlodwiga – Klotyldy wzniesiono nad grobem Germanusa bazylikę. W VIII wieku osiedli tu na stałe benedyktyni. Przy opactwie powstała znana szkoła zakonna, do której uczęszczał po studiach prawniczych w Bolonii Tomasz Becket. Opactwo zostało zniszczone podczas wielkiej rewolucji – było potem używane jako spichlerz oraz szpital. W roku 1811 rozebrano dwie trzecie głównej nawy kościoła. Dawna, romańska bazylika (przebudowana w XIII w. w duchu gotyckim) sięgała do wolnostojącej dziś wieży św. Jana – 51-metrowej dzwonnicy, wzniesionej w połowie XII wieku. Dlatego obecnie budynek wydaje się tak nieproporcjonalnie krótki, brakuje też fasady zachodniej z prawdziwego zdarzenia. Zachował natomiast dawną wysokość – od posadzki nawy do sklepienia 23,5 metry. Minione opactwo stanowi muzeum „sztuki i historii”. W „kadłubku” XIII-wiecznej bazyliki, w której zachowała się m.in. IX-wieczna, karolińska krypta z malowidłami, odbywają się ponoć czasami nabożeństwa. W kościele można także zobaczyć grób św. Germanusa (niestety, podczas naszej wizyty był zamknięty).
Katedra św. Szczepana. Od dawnego opactwa malowniczymi wąskimi uliczkami dochodzimy do katedry. Katedra św. Szczepana (Saint-Etienne) w Auxerre łączy cechy gotyckie i późnogotyckie. Gotycką przebudowę prezbiterium rozpoczęto w roku 1215 za biskupa Guillaume’a, zakończono w roku 1234. Potem prace zwolniły, a przebudowa nawy i transeptu rozpoczęta w latach 20-tych XIV wieku ciągnęła się wskutek zawieruchy wojny stuletniej aż do końca XV wieku. W lutym 1429 roku dotarła tu idąca z Lotaryngii, z powierzoną przez Boga misją do Chinon Joanna d’Arc. Przedostała się po kryjomu do miasta by wysłuchać niedzielnej Mszy świętej. Zachodnia fasada katedry, której dopracowanie rozpoczęto dopiero w roku 1547, pozostała do dziś nieukończona, choć wzniesiona wieża północna odpowiada wysokością tym z paryskiej Notre Dame. Nie znaczy to, że odnowiona w XIX wieku przez Eugene Viollet-le-Duca, katedra nie robi wrażenia. Prezbiterium zaskakuje lekkością i naświetleniem, nawa, prawie 100-metrowej długości solidnością i rozległymi oknami witrażowymi, jak również elegancją triforiów. Sklepienie znajduje się na wysokości ok. 29 metrów, szerokość nawy głównej wynosi prawie 11 metrów. W krypcie znajdziemy fresk przedstawiający Chrystusa na koniu – świadectwo minionej epoki rycerskiej, w skarbcu (po prawej stronie prezbiterium) znajdują się relikwie świętych, w tym św. Bernarda z Clairvaux. Uwagę wewnątrz kościoła zwracają również charakterystyczne organy. Katedra była niszczona podczas buntów hugenockich (1567). Prace restauracyjne przeprowadził w okresie następnym biskup Jacques Amyot. Podczas rewolucji katedra została przejęta przez władze i zamieniona w tzw. Świątynię Rozumu. Przy okazji zdemolowano wnętrze, budując amfiteatr do rewolucyjnych obchodów. Całe szczęście nie starczyło środków i zaangażowania na wymianę gotyckich witraży. Od roku 1821 Auxerre nie było już siedzibą diecezji. W roku 1870 katedra odniosła szereg, na szczęście niewielkich uszkodzeń, od pruskiego ostrzału. We wnękach fasady zachodniej widać ikonoklazm hugenotów. Portal środkowy zawiera scenę Sądu Ostatecznego, łuki zdobią postacie apostołów. Prawe drzwi poświęcone są św. Janowi Chrzcicielowi oraz dzieciństwu Jezusa, lewe Najświętszej Marii Pannie i jej rodzicom – św. Joachimowi i św. Annie. Portal północny dedykowany jest natomiast lokalnym patronom: pierwszemu biskupowi Auxerre – św. Peregrinowi, który przybył tu z Rzymu w połowie III w., św. Amatorowi oraz, last but not least, św. Germanusowi. Rozeta pd. części transeptu to ozdobny gotyk Rayonnant, północnej – Flamboyant.
W katedrze przydarzyła nam się dość dziwna sytuacja – do środka drzwiami północnego transeptu wszedł z nami młody człowiek ze sporym plecakiem, ot, wydawało się – pielgrzym do Santiago de Compostela. Usiadł w głównej nawie, czekając aż zwiedzający opuszczą katedrę, potem nagle zniknął. Po chwili z obejścia prezbiterium, zza głównego ołtarza dał się słyszeć nieludzki krzyk, który trwał, przerywany krótkimi momentami ciszy. Obsługa katedry zareagowała spokojnie, jak gdyby takie wydarzenia były tu na porządku dziennym (we Francji niestety dochodzi do systematycznych profanacji kościołów). Organista zszedł i porozmawiał chwilę z panią z punktu informacyjnego by wezwała policję, po czym wrócił na swoje miejsce i kontynuował grę na organach. Wspomniana kobieta poprosiła, żebyśmy nie wchodzili do prezbiterium, zapytała czy chcemy by nas zamknąć w skarbu, na co nie wyraziliśmy ochoty, po kilku minutach przyjechała policja i zatrzymała młodzieńca, który nawet nie stawiał oporu.
Nabrzeże Yonne. Od katedry krętymi uliczkami zeszliśmy nad rzekę Yonne, którą kiedyś ze wzgórz Burgundii spławiano drzewo i wino z pobliskich winnic rejonu Chablis. Dziś znajdziemy tu statki spacerowe cumujące wzdłuż bulwarów. Ładnie stąd widać dawne opactwo Saint-Germain oraz fasadę wschodnią katedry. Powrót do samochodu odbywał się zaułkami poniżej opactwa w trybie przyspieszonym z powodu tego, że mieliśmy jeszcze dojechać za Vezelay, a na niebie znowu nabrzmiewały ołowiane chmury. Dlatego darowaliśmy sobie zwiedzanie reszty miasta, w tym wieży zegarowej i kościoła św. Euzebiusza.
LINKI
KATEDRA W AUXERRE W MAPPINGGOTHIC.ORG
DAWNE OPACTWO SAINT-GERMAIN W MAPPINGGOTHIC.ORG
PANORAMA WNĘTRZA DAWNEGO OPACTWA
KOŚCIÓŁ ŚW. EUZEBIUSZA W MAPPINGGOTHIC.ORG
GALERIA
FILIA PRIMOGENITA 